Her gün internet başındayım.Bıraksanız kaç saat kalırım bilmem…Bazen işimle ilgili bilgiler ararım,bazen kafam dağılsın diye moda veya dekorasyona bakarım.Bazen bir yemek tarifinin peşi sıra hoop kendimi mutfakta bulurum.Ama bu yazımın konusu çocuklar ve güvenli internet.
Malum çocuklarım büyüdüler.Küçükken oto kontrol tamamen sizde.Ama büyüdükçe kontrol ne yazık ki zorlaşıyor.Benim anne olarak naçizane düşüncem;eğer bir çocuk gerçekten sevgi ile büyütülüyorsa ve siz çocuğunuzu büyütürken manevi değerleri öğretebiliyorsanız çocuk ve anne-baba arasında bir güven,sevgi,saygı ortamı zaten oluşuyor.Beni tanıyanlar bilir çok konuşurum çok…Biz konuşandan zarar gelmez “suyun sessiz akanından kork” diye öğrendik.O yüzden konuşan insanın aklındakiler, içindekiler kelimelerine dökülür.Bende kızlarıma önce bana yalan söylememelerini,benimle her şeyi konuşabileceklerini ve iletişimimizin kopmaması için birbirimize karşı her koşulda dürüst olmayı öğretmeye çalışıyorum.
Tüm bunlara ilaveten artık internet denen sınırsız bir ortamda gezinebilen çocuklarımız için nasıl güvenli bir yol izlersek onları kötülüklerden ve zarar görmelerinden koruyabiliriz diye düşündüm ve hem Microsoft sitesindenhem de Emniyet Genel Müdürlüğü sitesinden faydalandığım bilgiler ışığında,7-15 yaş aralığındaki çocuklar için bu yazıyı hazırlamaya karar verdim.Umarım siz sevgili anne babalar ve sevgili çocuklarımıza yol gösterici olur.Şimdi internet denen uçsuz bucaksız bu dünyada nelere dikkat etmeli çocuklarımıza hangi söylemlerde bulunmalıyız göz atalım.Ve özel rica:Eğer bu yazıyı beğenirseniz lütfen fayda göreceğine inandığınız herkes ile paylaşın!
Çocuklar ve güvenli internet
Bildiğin gibi internette yapabileceğin pek çok aktivite var. Örneğin oyunlar oynayabilir, ödevlerin için araştırma yapabilir, yeni bilgiler edinebilir, arkadaşlarınla ve diğer insanlarla iletişim kurabilirsin.
Ancak tüm bunları yaparken kişisel güvenliğin konusunda bilgili olmalısın böylece internette karşılaşacağın tehlikelere karşı kendini koruyabilirsin.
T.C. kimlik numaranı, ev adresini, telefon numaranı, okulunun adını, anne ve babanın iş adresleri ve iş yeri telefon numaralarını yabancılarla paylaşma.
İnternet üzerinden kendi resimlerini, ailenin resimlerini, video görüntülerini yabancılara gönderme.
Yabancılarla web kamera kullanarak konuşma. Evini ve odanı yabancılarla paylaşma.
İnternet ortamında sadece tanıdığın kişilerle sohbet et ve iletişim kur.
Tanımadığın kişilerin internetten yaptığı arkadaşlık tekliflerini reddet!
Bir sitede yer alan oyunlara, aktivitelere, yarışmalara katılmadan önce mutlaka ailene veya öğretmenine danış.
İnternette tanıştığın yabancılarla ailenin bilgisi olmadan yüz yüze görüşme, buluşma!
12 yaşından küçüksen anne ve babanı yanına almadan internet kafelere gitme.
Gireceğin siteleri ailen ya da öğretmenin ile birlikte belirle.
Anne ve babana karşı açık, şeffaf ve dürüst ol.
Güvenliğinden SEN sorumlusun!
UNUTMA!
BilgisizSEN Güvensizsin!
BİLGİSAYAR GÜVENLİĞİ
Eğer internette arama yapıyor, dosya indirip paylaşıyor ve arkadaşlarınla sohbet ediyorsan bilgisayarını bekleyen tehlikelerden haberdar olmalısın.
Bilgisayarını korumak için yapman ve bilmen gerekenler:
Bilgisayarlara zarar vermek üzere hazırlanmış programlardır.
Sana gelen e-postalar, resimler ve dosyalar ile bilgisayarına bulaşır!
Bilgisayarının çalışmasını engeller.
Bilgilerinin kaybolmasına, bozulmasına veya silinmesine neden olur.
Bilgisayarını yavaşlatır.
Senin yolladığın e-postalar, resimler ve dosyalar ile de başkalarının bilgisayarına bulaşır.
Kendisini bir bilgisayardan diğerine otomatik olarak kopyalamak üzere hazırlanmış programlardır.
Virüsler gibi çalışan solucanların virüslerden en büyük farkı kendilerini hızla ve çok büyük sayılarda çoğaltma becerileridir.
Senin yolladığın e-postalar, resimler ve dosyalar ile de başkalarının bilgisayarına bulaşır.
Bilgisayarı kilitler ve İnternet’te web sayfaları açarken çok uzun süre beklemene neden olur.
Herhangi bir anti-virüs programı bilgisayarında kurulu değilse bir süre sonra bilgisayarın çöker ve kullanılamaz hale gelir.
Mitolojide Truvalılara bir armağan olarak sunulan ama aslında o şehrin ele geçmesine neden olan askerlerin saklandığı attan adını alan bilgisayar programlarıdır.
Farklı türleri olan sinsi programlardır.
Kaleyi içeriden fethetmek için kılık değiştirerek kaleye girmiş askerlere benzerler.
En çok e-postalara ekli olarak gelen dosya, resim, müzik vb. aracılığı ile bilgisayarlara bulaşırlar.
Önce kendisini masum bir müzik, film ya da oyun dosyası olarak tanıtır ve kabul ettiğinizde bilgisayarınızın yönetimini sinsice ele geçirirler.
Böylece bilgisayarın başka programların kölesi haline gelir, senin kontrolünden çıkar ve onların istediklerini yapar!
Bilgisayarlara bulaşan virüsleri temizlemek için hazırlanmış programlardır.
Her bilgisayarda mutlaka kurulu olması gereken programlardır.
Anti-virüs programını en az haftada bir kez güncelle ve tam virüs taraması yap.
Güvenli olmayan sitelerden dosya, müzik, oyun veya film indirme.
Önemli dosyalarını mutlaka yedekle.
TEHLİKELER
Nasıl bir şehirde her yer senin için güvenli değilse, bazı kişiler senin için tehlikeli olabilirse, internette de bazı siteler senin için güvenli olmayabilir. Bu sitelerde, hem sitelerin içeriği seni korkutabilir ve üzebilir hem de sana zarar vermek isteyen kişiler karşına çıkabilir.
Unutma!
İnternet’te bulduğun, okuduğun bilgi ve haberlerin hepsi doğru değildir!
Dikkatli ol!
Kötü niyetli kişiler şifreni, kişisel bilgilerini (adını soyadını, cep veya ev telefonunu, ev adresini, okulunun adını, ailenin bilgilerini) çalabilir.
Kimseye güvenme!
Kişisel bilgilerini isteyen bir e-posta alırsan bunu kesinlikle cevaplama!
İzin al!
Anne ve babandan izin almadan ya da onlar yanında olmadan internet üzerinden asla alışveriş yapma.
Zamanı iyi seç!
Kötü niyetli kişiler genellikle gece saatlerinde internette kandıra bilecekleri çocuklara ulaşmayı amaçlar. Bu nedenle internet’te çok uzun süreler zaman geçirme ve çok geç saatlerde internetten çık.
Bunlara inanma
Bugün siteye giren 1000. kişisin, hediye kazandın!
Ev adresini ilet sana hediyeni ulaştıralım…
Dosya indirmek için reklama iki kere tıkla!
SOHBET
Başkaları ile karşılıklı olarak aynı anda internet yoluyla yazarak veya web kamerası ile görerek iletişim kurmaya “sohbet” denir. Yazdıklarımız, görüntümüz ve sesimiz anında karşı bilgisayara gönderilir, karşı tarafın yazdıkları/görüntüsü ve sesi da bizim bilgisayarımızda görünür.
İnternet ortamında sadece tanıdığın kişilerle sohbet et ve iletişim kur.
Tanımadığın kişilerin internetten yaptığı arkadaşlık tekliflerini reddet!
Tanımadığın biri seni arkadaş listesine eklerse hemen engelle! O kişi sana zarar vermek isteyen birisi olabilir.
Seni tanıtan bir profil sayfan var ise, seni tanıtan çok fazla bilgiye ve kişisel bilgilerine yer verme.
Profil sayfanda kendi resmini veya sana ait bir videoyu koymak hiç iyi bir fikir değil! Sevdiğin bir avatarı (Avatar en eski yazılı Hint dili olan Sanskritçe bir kelimedir. Kişinin kendini tanımladığı bir biçim anlamına gelir. Günümüzde İnternet’te bir kullanıcıyı tanımlamaya yarayan veya simgeleyen grafik çizim veya resim anlamına gelmektedir) koyman en iyisi.
Gerçek hayatta seni tanımayan bir yabancının senin veya arkadaşlarının kullanıcı listene girerek seni görmesi, seninle irtibat kurmaya çalışması tehlikeli olabilir.
Bilgisayar kamerası kullanarak hiç kimse ile sohbet etme. Sadece anne ve baban yanında iken akrabalarınla görüşmen en doğrusu. Tanıdığın arkadaşlarınla bile görüşürken kötü niyetli birileri senin görüntü veya resimlerini alarak kötü amaçlarla kullanabilir, seni üzebilir ve utanacağın durumlara düşürebilir.
PAYLAŞMA
İnternet kullanımının getirdiği en büyük avantajlardan biri müzik, resim, video, oyun ve yazı dosyalarına erişebilmemiz ve bunları başkaları ile paylaşabilmemizdir. Bu paylaşımı e-postalar ekinde, web siteleri aracılığı ile veya sohbet sırasında yapabiliriz.
Tanımadığın kişiler ile hiçbir paylaşımda bulunma.
Kişisel bilgilerini paylaşma
• Telefon numaranız.
• Ev, okul ve iş adresiniz.
• Doğum gününüz, yaşınız.
• T.C. kimlik numaranız.
• E-mail adresiniz.
Her web sitesi güvenilir değildir. Seni üzecek, korkutacak görüntü ve resimler karşına çıkabilir.
İndirdiğin dosyaların büyük birçoğunda bilgisayarına zarar verebilecek virüs, solucan veya Truva atı gibi programlar olabilir.
Arkadaşlarından gelen paylaşımlarda dikkatli ol. Onların da bilgisi olmadan bilgisayarına zarar verebilecek programlar iletmiş olabilirler.
Bilgisayarına bir dosya indireceğin zaman anne ve babana danışman en doğru hareket olacaktır.
Bu iletiyi 10 kişiye gönderirsen şans kapını çalacak gibi e-postaları dikkate alma ve başkalarına da iletme, hemen sil.
Sen ve ailenle ilgili kişisel bilgilerini e-posta ile hiçbir zaman gönderme çünkü başkaları tarafından ele geçirilebilir!
E-POSTA
E-posta (elektronik posta), İnternet üzerinden insanların yazılı olarak haberleşmesini ve bilgi alışverişinde bulunmasını sağlayan bir uygulamadır.
E-posta şifreni sadece anne ve babanla paylaş. Arkadaşlarına veya tanımadığın kişilere kesinlikle söyleme.
İstenmeyen e-postaları önlemek için İnternet’te bilmediğin sitelere kayıt olma.
Böyle siteler sana ‘Spam'(İnternet’te aynı e-postanın çok yüksek sayıdaki kopyasının, böyle e-postalar almak için bir istekte bulunmayan kişilere gönderilmesine ‘Spam’ denir.Spam’lar genellikle reklam ağırlıklı, güvenilir olmayan ve istenmeyen içeriklere sahiptir.
Bu şekilde tanımadığın kişilerden, sitelerden gelen e-postaları kabul etme ve hiç okumadan sil.
SOSYAL AĞLAR
İnternet’te sosyal iletişim kurmaya yarayan ağlara “sosyal ağlar” denir. Sosyal ağ kullanıcılarının öncelikle sosyal ağa üye olmaları ve kendilerine bir kullanıcı alanı/profili oluşturmaları gerekir.
Sosyal ağlarda profiline zevkine uygun bir arka plan seçebilir, sevdiğin resimleri, şarkıları ve videoları ekleyebilirsin.
Kendin ile ilgili bazı bilgileri de bu alanda açıklayabilir, hatta kendi fotoğraflarını da ekleyebilirsin.
Bu ağ üzerinden arkadaşlarınla iletişim kurabilir, onların profillerini görebilirsin.
Kişisel bilgilerini vermen ve fotoğraflarını eklemen seni tamamen tanınır bir hale getirir.
Kötü niyetli kişiler bu bilgiler sayesinde sana kolaylıkla ulaşabilir. Sakın ulaşamazlar zannetme!
Başkalarının bu tür bilgilere erişmesi, sana veya tanıdıklarına seninle ilgili kötü ve çirkin mesajlar iletmelerine olanak sağlar.
Fotoğraflarının, videolarının ve kişisel bilgilerinin istenmeyen bir şekilde internette dolaşmasına neden olabilirsin.
Sosyal ağlarda arkadaşlarının arkadaşları da senin profilini görebilir, seninle mesajlaşabilir. Ancak onların her zaman güvenilir ve iyi niyetli kişiler olup olmadıklarını bilemezsin.
Paylaşımlarınızı istemediğiniz kişilere kapatın.
• Gönderilerinizi.
• Ailenizle ilgili bilgilerinizi.
• İlişki durumunuzu.
• İlgilendiklerinizi.
• Dini inanç ve siyasi görüşünüzü.
• Bulunduğunuz yeri.
• Size ait fotoğraf ve videolarınızı.
MOBİL İLETİŞİM
Günümüzde en yaygın kullanılan mobil iletişim aracı cep telefonlarıdır. Cep telefonları kolayca taşınabilen, geniş kapsama alanlı ve kablosuz (telsiz) iletişimi sağlayan elektronik bir iletişim aracıdır.
Cep telefonlarında bulunan oyunlar, resim, video çekme/oynatma özellikleri, değişik zil melodileri cep telefonlarını çok eğlenceli yapsa da cep telefonları çocuklar için tasarlanmış bir oyuncak değildir!
Cep telefonlarının fazla ve dikkatsiz kullanımı çeşitli tehlikeler içerir.
Cep telefonları radyasyon yayar.
Çocukların beyni yetişkinlere göre 5 kat daha fazla radyasyona maruz kalır. Bu durum kanser olma riskini artırır. Davranış bozukluklarına neden olur.
Görme ve duyma bozukluklarına neden olur.
Kalp atışlarını düzensiz hale getirir.
Sadece güvendiğin ve tanıdığın kişilere cep telefonunun numarasını ver. Yabancılarla numaranı paylaşma!
Arkadaşlarının telefon numaralarını onların haberi ve izni olmadan başkaları ile paylaşma!
Resim, video ve kişisel bilgilerini cep telefonundan başkalarına iletme! Gönderdiklerini herkes görebilir, seni üzecek şekilde kullanabilir.Önce Düşün-Sonra Gönder!
Seni üzen, korkutan ve rahatsız eden mesaj veya çağrılar alırsan hemen anne ve babana bu durumu anlat.
Sosyal ağlar arkadaşlarımızla bizlere sürekli temas halinde olabileceğimiz, beğendiklerimizi paylaşabileceğimiz bir ortam sunuyor. Fakat sosyal ağlar kişisel bilgilerinizi, paylaşımlarınızı, arkadaşlarınızı herkesin görebileceği ortamlardır. O yüzden bir kaç noktaya dikkat ederek sosyal ağlarda daha güvenli olabilirsiniz.
